Zapraszamy na wydarzenia

Brak wydarzeń tego typu

Zobacz na mapie Doliny Baryczy, gdzie znajdują się aktywne sołectwa

Pokaż większą mapę

Najnowsze video
Zapisz się do Newslettera
Ścieżka przyrodnicza w Rudzie Sułowskiej

2010-12-09

Ścieżka przyrodnicza Ruda Sułowska

Park Krajobrazowy „Dolina Baryczy” utworzony został w 1996 roku w celu zachowania wartości przyrodniczych, krajobrazowych i historyczno - kulturowych. Jego powierzchnia wynosi 87 040 ha, z czego na terenie województwa dolnośląskiego leży 70 040 ha.

Na obszarze parku w części dolnośląskiej występują: 42 gatunki roślin chronionych, 30 gatunków ryb, 13 gatunków płazów, 5 gatunków gadów, 166 gatunków ptaków lęgowych i 51 gatunków ssaków. Park nadzoruje Dolnośląski Zespół Parków Krajobrazowych z siedzibą we Wrocławiu, ul. Puszczykowska 10, tel. (071) 36 – 42 - 758.

Dojazd do ścieżki przyrodniczej i jej przebieg:

Ścieżka prowadzi drogami publicznymi między stawami kompleksu Ruda Sułowska, położonymi na południe od wsi, a w swej części środkowej - także jego skrajem. Rozpoczyna się i kończy we wsi Ruda Sułowska, z miejsca gdzie znajduje się przystanek PKS, na trasie Milicz – Olsza - Żmigród. W pobliżu znajduje się parking dla samochodów, łowisko wędkarskie, siedziba Państwowego Zakładu Budżetowego „Stawy Milickie” i Zakładu Rybackiego Ruda Sułowska oraz sklep spożywczy. Możliwość zaparkowania samochodu i autokaru istnieje też na południowym skraju kompleksu stawów, przy szosie Milicz -Żmigród, w odległości 2 km od wsi Łąki, w której jest także przystanek PKS. Ścieżka ma kształt pętli, zatem z jej całością można się też zapoznać rozpoczynając spacer od przystanku nr 4. Jest oznaczona w terenie symbolem białego kwadratu z ukośnym zielonym paskiem. Kolejne przystanki są oznaczone czarnymi cyframi.

Przystanek 1. Wieś między stawami.

Ruda Sułowska została założona w XVI wieku przy zakładzie hutniczym przetwarzającym rudę darniową, wydobywaną w miejscach obecnych stawów. We wsi znajduje się największe skupisko gniazd bociana białego na Śląsku, zajętych gniazd przez ptaki (na dachach domów mieszkalnych, budynkach gospodarczych lub słupach) bywa zwykle 8 - 10. Bociany mają doskonałe warunki do żerowania na pobliskich łąkach i na obrzeżach stawów rybnych. Większość mieszkańców pracuje w wymienionych na wstępie zakładach pracy.

Wieś jest położona między stawami rybnymi o łącznej powierzchni około 800 ha, które znajdują się w obrębie rezerwatu ornitologicznego „Stawy Milickie”. Rezerwat został utworzony w 1963 r na powierzchni 5324 ha. Ogółem stwierdzono w nim 134 gatunków lęgowych ptaków, w tym 60 wodno – błotnych. Ponadto kilkadziesiąt innych gatunków zatrzymuje się na przelotach. Zwiedzanie rezerwatu z wejściem na groble stawów wymaga pisemnego zezwolenia Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody we Wrocławiu. Kompleks stawowy Ruda Sułowska jest jednym z pięciu kompleksów rezerwatu. Na południe od wsi, dokąd ścieżka przyrodnicza prowadzi, są warunki do obserwacji ptaków, zależnie od napełnienia wodą stawów, obok których ścieżka prowadzi. Do przystanku nr 2 dochodzimy dróżkami wiodącymi pomiędzy zabudowaniami.

Przystanek 2. Rozdroże wśród stawów.

Z tego miejsca prowadzą dwie drogi, przy których rosną stare drzewa, najczęściej około 100 letnie dęby szypułkowe. Między nimi są stawy „Trześniówki” a na wschód od nich stawy „Żabieniec Duży” A, B i C. Wymienione dwie grupy stawów są napełniane wodą zależnie od potrzeb gospodarki rybackiej co drugi rok. Każda z tych grup do końca lat 60 -tych była jednym dużym stawem. Po ich podzieleniu na kilka mniejszych obecnie groble tych mniejszych stawów porastają głównie brzozy w wieku około 30 - 40 lat, miejscami młodsze.

Pobocza obu dróg porastające trawami są systematycznie wykaszane, jednak tu i ówdzie pojawiają się różne inne gatunki roślin np. wiosną kwitną: ............................, zaś latem: cieciorka pstra, przytulia pospolita i czepna, bniec biały, a bliżej wody - krwawnica, szczaw lancetowaty, uczep i inne. Krajobraz ożywia duża kępa zadrzewień, składająca się głównie z olszy czarnej, z dębami szypułkowymi na obrzeżu. Z krzewów najliczniejszy jest dziki bez czarny. Tu stwierdzono lęgowego słowika szarego oraz muchołówkę szarą.

Kiedy staw Żabieniec A jest od wczesnej wiosny zalany wodą pojawiają się zwykle gniazda perkoza dwuczubego w kolonii nawet do kilkunastu gniazd.

Po stronie zachodniej naszej drogi jest położony staw o nazwie „Płytki”. W okresie lęgowym najliczniejsze są tu łyski, krzyżówki, głowienki i czernice oraz czasem perkozy dwuczube. Staw ten jest interesujący w okresie przelotów ptaków, kiedy zatrzymują się na nim różne gatunki, nieraz rzadkich ptaków. Późną jesienią i wczesną wiosną mogą się pojawić np. stada traczy nurogęsi a nawet pojedyncze bielaczki - gatunki północne.

Przystanek 3. Domek rybacki.

Służy rybakom do przechowywania sprzętu rybackiego oraz jako schron podczas odłowów ryb - kiedy nastają okresy chłodów. Na obrzeżu drogi niewiele znajdziemy gatunków roślin z powodu regularnego wykaszania poboczy, wiosna zaobserwować możemy jedynie kwitnące: .................. W pobliżu domku rośnie okazały dąb szypułkowy o obwodzie 35O cm w wieku około 130 lat. Na północ od domku, przy brzegu wymienionego już stawu „Płytki” rosną krzewy: kalina koralowa (gatunek chroniony) i dzika róża. Przy jego brzegu, w szuwarach wywodzą lęgi trzciniaki i trzcinniczki, natomiast na otwartym lustrze wody wymienione już wcześniej gatunki ptaków wodnych z tego miejsca najłatwiej jest obserwować.

Przystanek 4. Przepusty i mnichy.

W każdym stawie można wyróżnić: otwarte lustro wody, groble, mnichy, rowy opaskowe. W tym miejscu jest okazja, aby się przyjrzeć fragmentowi systemu rowów i kanałów, których zadaniem jest doprowadzenie i odprowadzenie wody z każdego sztucznie zbudowanego zbiornika jakim jest staw. System zastawek i przepustów pod drogami umożliwia odpowiednie, zależnie od potrzeb w hodowli ryb, gospodarowanie wodą. Bezpośredni nadzór nad tymi urządzeniami sprawują stawowi.

Na obrzeżach takich cieków, przy skarpach dróg a także na lustrze wody można dostrzec wiele gatunków roślin. Są to np. pływające w zacisznych miejscach: rzęsa drobna i spirodela wielokorzeniowa, w wodzie rzęśl wiosenna, a na brzegach rowów - strzałka wodna, kościenica wodna, niezapominajka błotna, komonica błotna, szczaw tępolistny, uczep amerykański i krwawnica pospolita. Natomiast w miejscach suchszych, na brzegu drogi rosną: jeżyna, przytulia pospolita, wilczomlecz sosnka, bylica pospolita, rajgras wyniosły, babka lancetowata, goździk kropkowany, brodawnik jesienny i trzcinnik piaskowy.

Przystanek 5. Śródleśne ugory.

Ścieżka przyrodnicza prowadzi granicą rezerwatu „Stawy Milickie”’ po drodze polnej. Od południa znajdują się zwarte zadrzewienia w różnym wieku, wśród nich najwięcej jest brzozy i olszy a także osiki, gatunków lekkonasiennych, które w drodze sukcesji wtórnej wkraczają na pobliskie ugory, do niedawna będące w uprawie. Zaprzestano produkcji rolnej z powodu zbyt niskiej opłacalności na tych słabych gruntach. Obecnie rosną tu różne gatunki dzikich roślin. Wiosną zakwitają: jastrzębiec kosmaczek, tasznik pospolity i krwawnik pospolity, w obniżeniach rzeżucha łąkowa i jaskier rozłogowy. Z traw rozpoznać wtedy łatwo kłosówkę wełnistą, tomkę wonną a w obniżeniach wyczyńca łąkowego. Latem kwitnie wiele

innych np. prosienicznik szorstki, zawciąg pospolity, wrotycz pospolity, bylica pospolita, ostrożeń polny (mylnie zwany ostem), dziurawiec pospolity, wilczomlecz sosnka, zaś jeszcze później - brodawnik jesienny, chaber frygijski (austriacki), lepnica rozdęta i miejscami bardzo liczne przymiotno kanadyjskie.

Po stronie północnej drogi, przed stawami, widzimy miejscami zwarte pasy tarniny, pojedyncze krzewy bzu czarnego i wierzby szarej. Zwróćmy uwagę, że od stawów oddziela nas podwyższony pas ziemi, pochodzącej z pogłębienia stawu Trześniówka i podzielenia go cztery mniejsze zbiorniki.

Przystanek 6. Śródpolne rowy.

Na tym odcinku nadal obserwujemy mozaikowate środowisko, złożone z fragmentów dawniej zagospodarowanych gruntów i zadrzewień z prawej (południowej strony) oraz wciąż słabo widocznych stawów z powodu podwyższonych grobli z lewej (od północy). Przez te ugory, miejscami wilgotne, wzdłuż skraju lasu prowadzi rów z wodą, przy którym oprócz pokrzywy latem wyrastają wysokie rośliny: wiązówka błotna, trzcinnik piaskowy, mozga trzcinowata i sadziec konopiasty. Las składa się z czterdziestoletniej sosny z domieszką brzozy brodawkowatej oraz czeremchy pospolitej. Na jego brzegu rosną: tarnina, głóg i dzika grusza a oplatają je pędy dzikiego chmielu.

Tutaj także obserwujemy początek sukcesji lasu gatunków lekkonasiennych oraz takie same gatunki ptaków. Wiosną śpiewają tu na skraju zadrzewień: trznadel, świergotek drzewny, a nad rowem potrzos, natomiast w samych zadrzewieniach - zięba, rudzik, pokrzewka czarnołbista i ogrodowa. W maju od stawów usłyszeć możemy śpiew trzciniaka. Tutaj jeszcze rolnicy uprawiają kawałki ziemi: są więc tu owies, jęczmień, żyto, ziemniaki - zależnie od roku. W takich uprawach dziko rosną maki, rumian polny, chaber bławatek a nawet dziś rzadki kąkol polny.

Na ugorach można zobaczyć różne gatunki roślin wymienione już na przystanku nr 5 a ponadto kwitnące w lecie: dziewannę pospolitą, wiesiołka dwuletniego, starca jakubka a z baldaszkowatych - dziką marchew i kłobuczkę pospolitą.

Przystanek 7. Las sosnowy.

Taki las to przykład monokultury sosnowej w średnim wieku, który możemy ustalić licząc widoczne jeszcze okółki gałęzi (u starszych drzew niewyraźne). Sosna po jednej stronie drogi liczy około 40 lat, po drugiej – około 30. Tylko pojedynczo występuje dąb szypułkowy a z krzewów - nieliczne czeremcha amerykańska i pospolita (gatunek amerykański u nas bardzo dobrze się zaaklimatyzował). W runie leśnym występują: śmiałek i trzcinnik

Zwróćmy uwagę na istniejące mrowiska - bardzo pożądany składnik lasu sosnowego. Mimo niewielkiego obszaru tego lasu , dzięki gatunkom liściastym na jego obrzeżu stwierdzono tu wiosną takie lęgowe ptaki jak: trznadel, świergotek drzewny, zięba, pierwiosnek, sikora czubatka, kowalik, kos, zaganiacz i pokrzewka czarnołbista.

Na wschód od tego lasu także znajdują się łąki i grunty orne, dziś nie uprawiane.

Przystanek 8. Stawy, groble i kanały.

Tu jeszcze raz możemy się przekonać jak często stawom towarzyszą różnej wielkości kanały. Są tu bowiem rowy opaskowe, doprowadzalniki lub odprowadzalniki (nazywane tak zależnie od ich funkcji). Patrząc na stawy, po lewej widzimy stawy Trześniówki, po prawej Żabieńce: są one napełniane wodą przemiennie - co drugi rok. Wiąże się to z etapem narybkowym w hodowli karpia na stawach: stawy wiosną bez wody, napełnia się na początku lata na tzw. lipcówkę - narybek karpia. Gdy stawy są kilka miesięcy suche, ginie szereg pasożytów, a zwłaszcza drobnoustrojów chorobotwórczych, niebezpiecznych dla narybku karpiowego .Stawy rozdziela stara grobla, która wyróżnia się tym, że rosną na niej 70-letnie dęby, natomiast groble nowe porastają głównie brzozy w wieku około 30 lat, miejscami wiązy i wierzby.

Na stawach bez wody bardzo szybko mogą wyrosnąć drobne rośliny jednoroczne: cibora brunatna, namulnik wodny, sit dwudzielny, szarota leśna i ponikło igłowate. Natomiast przy rowach spotykamy np. takie rośliny jak czyściec błotny, sadziec konopiasty, kielisznik zaroślowy, psianka słodkogórz, kościenica wodna, uczepy i rdesty. Późnym latem lustro wody pokrywa rzęsa drobna i spirodela wielokorzeniowa.

Od tego miejsca ścieżka prowadzi między stawami (do przystanku nr 2). Gdy będziemy się zachowywać spokojnie i cicho, zależnie od pory roku możemy zaobserwować różne gatunki ptaków. W kwietniu będą to łyski, krzyżówki i perkozy dwuczube, wybierające już miejsca do lęgów, oraz stadka głowienek i czernic, będące jeszcze na przelotach. Natomiast w lipcu wszystkie wymienione gatunki już wodzą młode w różnym wieku, zależnie od gatunku ptaka. Przez cały maj i czerwiec, na obrzeżu stawów w gęstych szuwarach słychać śpiewy trzcinniczków i mniej licznych od nich rokitniczek oraz trzciniaków Od kwietnia do lipca, przy odpowiedniej pogodzie usłyszeć można trelujący głos perkozka. W sierpniu wszystkie kaczki są w szacie letniej tj. po pierzeniu się kaczory upodabniają się do samic, stając się mniej więcej szarobrązowe z jaśniejszymi plamami, zależnie od gatunku. Wtedy poszczególne gatunki ptaków wodnych są trudniejsze do rozpoznania. Natomiast w październiku i listopadzie ptaki wodne gromadzą się w stadka, przygotowując się do odlotu. Prawie wszystkie kaczki są znów w upierzeniu godowym

Latem oraz jesienią na stawach pozbawionych wody pojawić się mogą ptaki żerujące na błotach, takie jak czajki, bekasy brodźce, biegusy lub sieweczki, jednak łatwiej je zauważyć na stawach świeżo opróżnionych, gdy brak roślinności. W różnych miejscach, przy trzcinach dostrzec można pojedyncze czaple siwe, czasem grupki kormoranów czarnych, a w powietrzu - mewy śmieszki.

Od początku października na stawach rozpoczynają się odłowy ryb.

Opracowanie

mgr inż. Ewald Ranoszek